✨Hang đá Long Môn
Hang đá Long Môn () hay Hang động Long Môn là một trong số những ví dụ tốt nhất về nghệ thuật tạc khắc hang động Phật giáo tại Trung Quốc. Tại đây có hàng ngàn tượng Phật và các đệ tử của Đức Phật nằm cách thành phố Lạc Dương 12 km về phía nam thuộc tỉnh Hà Nam, Trung Quốc. Tại đây có nhiều hình ảnh, tranh vẽ, phù điêu đá được chạm khắc cả bên trong lẫn bên ngoài hang đá vôi nhân tạo của vách đá Hương Sơn (香山) và Dãy núi Long Môn chạy ở phía đông và tây. Sông Y chảy về phía bắc giữa hai dãy núi thường được gọi là Y Khuyết (伊阙, Cổng sông Y). Tên Long Môn bắt nguồn từ sự giống nhau của hai dãy đồi cản trở dòng chảy của sông Y tới cổng Trung Hoa điển hình đánh dấu lối vào phía nam của Lạc Dương. Long Môn có tới 100.000 bức tượng trong 2.345 hang động có chiều cao từ tới . Tại đây cũng chứa 2.500 bia đá và chữ khắc, do đó nó còn được gọi là "Rừng bia cổ đại", cũng như hơn 60 ngôi chùa Phật giáo. Nằm trong một khu vực tự nhiên tuyệt đẹp, các hang động được chạm khắc vào vách đá dài dọc theo hai bên bờ sông. Phần lớn các hang động được xây dựng vào thời nhà Đường (60%), Bắc Ngụy (30%) và thời kỳ còn lại chiếm 10%.
Vào năm 2000, hang đá Long Môn được UNESCO công nhận là Di sản thế giới như là một biểu hiện nổi bật của sự sáng tạo nghệ thuật của con người, cùng sự hoàn hảo của một loại hình nghệ thuật và sự gói gọn của tinh tế văn hóa nhà Đường ở Trung Quốc. Cùng với hang Mạc Cao và Hang đá Vân Cương thì hang đá Long Môn là một trong ba địa điểm điêu khắc cổ đại nổi tiếng nhất ở Trung Quốc.
Năm 527, các hang động Hoàng Phủ Công được hoàn thành, và nó là một hang động lớn được bảo tồn tốt ở phía nam đồi Tây. Năm 675, động chùa Phụng Tiên ở phía nam đồi Tây được hoàn thành trong thời cai trị nhà Đường, đánh dấu giai đoạn sáng tạo thứ ba ở Long Môn. Người ta ước tính rằng, có đến 60% số hang động được nhìn thấy tại Long Môn xuất hiện trong khoảng thời gian này, từ năm 626 đến năm 755. Trong thời kỳ này, ngoài các hang động với những tượng Phật có kích cỡ khác nhau, một số ngôi chùa Phật giáo cũng được xây dựng trong không gian mở với phong cảnh tuyệt đẹp nằm trong quần thể này. Tuy nhiên, những công trình này hiện chủ yếu nằm trong đống đổ nát. Trong giai đoạn này, Đường Cao Tông và Hoàng hậu Võ Tắc Thiên đã cho tăng cường công việc khi họ trị vì tại Lạc Dương. Năm 1990, Văn phòng Quản lý và Bảo tồn được đổi tên thành Viện Nghiên cứu Hang đá Long Môn và chính quyền nhân dân thành phố Lạc Dương trở thành người chịu trách nhiệm quản lý di tích.
Các hiện vật chính tại Long Môn đã bị các nhà sưu tập cổ vật phương Tây săn lùng trong giai đoạn đầu thế kỷ 20, số khác thì bị phá hủy trong Đại Cách mạng Văn hóa vô sản. Hiện có hai bức tranh tường thu thập từ hang động được trưng bày tại Viện bảo tàng Mỹ thuật Metropolitan ở New York và Bảo tàng Nghệ thuật Nelson-Atkins ở Kansas.
Hang động chính
Bắc Ngụy
*Động Cổ Dương: Là hang động lâu đời nhất tại Long Môn nằm ở trung tâm của đồi Tây. Nó được tạc khắc theo lệnh của Bắc Ngụy Hiếu Văn Đế vào năm 478, sau khi ông đã cho rời kinh đô từ Đại Đồng về Lạc Dương. Tại đây có các tượng Phật giáo được điêu khắc rất tốt cùng 800 chữ khắc thư pháp của các tác phẩm thời Bắc Ngụy. Hang động có ba hình tượng lớn nhất với Thích Ca Mâu Ni ở giữa, hai bên là Bồ Tát. Tại đây có khoảng 800 chữ khắc, nhiều hơn bất kỳ hang động nào tại Trung Quốc.
- Động Tân Dương: Tại đây có ba hang động nhỏ hơn là Tân Dương Bắc (hang số 104), Tân Dương Trung (hang số 140) và Tân Dương Nam (hang số 159), trong đó nổi bật nhất là Tân Dương Nam với một tượng Thích Ca Mâu Ni và bốn vị Bồ Tát được xây dựng vào năm 500 và hoàn thành vào năm 523. Tại hang động này có hai bức phù điêu lớn của đám cưới hoàng gia của Bắc Ngụy Hiếu Văn Đế nhưng đã bị đánh cắp vào giữa những năm 1930 và hiện được trưng bày tại Viện bảo tàng Mỹ thuật Metropolitan và Bảo tàng Nghệ thuật Nelson-Atkins. Động Liên Hoa Động Ngụy Tự *Động Hoàng Phủ Công
Tùy
*Động Tân Dương Nam (159)
Đường
Chùa Phụng Tiên Động Vạn Phật Động chùa Tiềm Khê (20) Chùa Khán Kinh Động Đại Vạn Ngũ Phật Động Tân Dương Bắc (104)