✨Lý Hề

Lý Hề (李谿) (theo Tư trị thông giám và Cựu Ngũ Đại sử) hay Lý Khê (李磎) (theo Cựu Đường thư và Tân Đường thư) (? - 4 tháng 6 năm 895), tên tự Cảnh Vọng (景望), tiểu tự Lý Thư Lâu (李書樓), là một quan lại triều Đường, từng giữ đến chức Đồng bình chương sự dưới triều đại của Đường Chiêu Tông. Trong tình cảnh quyền lực của Hoàng đế suy giảm, các quân phiệt Lý Mậu Trinh, Vương Hành Du, và Hàn Kiến tiến quân vào kinh sư Trường An năm 895, giết chết Lý Hề cùng đồng cấp Vi Chiêu Độ.

Thân thế

Gia tộc ông xưng là hậu duệ của tướng Lý Mục (李牧) nước Triệu thời Chiến Quốc, và cũng xưng có tổ tiên làm quan dưới các triều đại nhà Tần, nhà Hán, và nhà Tấn. Tổ phụ của ông là Lý Dong (李鄘) từng giữ chức Đồng bình chương sự trong một thời gian ngắn dưới triều đại của Đường Hiến Tông, trước khi từ vị. Phụ thân của Lý Hề là Lý Thức (李拭), từng giữ chức Khởi cư xá nhân

Sự nghiệp ban đầu

Lý Hề được miêu tả là bác học đa thông văn chương, thi đỗ Tiến sĩ vào năm 859, ngay trong lần thi cử đầu tiên., Lý Hề mang theo tám ấn của Thượng Thư tỉnh vượt qua Hoàng Hà, và chạy đến Hà Dương. Lý Hề khi đó đang ở tại Hoài Nam, ông cố gắng thuyết phục Hoài Nam tiết độ sứ Cao Biền không công nhận Lý Uân, song vô ích. Sau đó, Lý Hề được triệu về Trường An giữ chức Trung thư xá nhân, Hàn lâm học sĩ. Về sau, ông từ vị và lui về Hoa Âm, song một lần nữa lại được triệu đến kinh sư làm học sĩ.

Đường Chiêu Tông vẫn xem trọng tài năng của Lý Hề, và đến mùa xuân năm 895, ông lại được bổ nhiệm là Đồng bình chương sự, cùng Hộ bộ thị lang. Thôi Chiêu Vĩ khi đó có quan hệ thân thiết với Phượng Tường tiết độ sứ Lý Mậu Trinh và Tĩnh Nan tiết độ sứ Vương Hành Du, Thôi Chiêu Vĩ thông báo với hai người này rằng Vi Chiêu Độ là người ngăn cản việc trao chức Thượng thư lệnh cho Vương Hành Du và tiến cử Lý Hề làm Đồng bình chương sự; thậm chí còn nói rằng Vi Chiêu Độ và Lý Hề ủng hộ tiến hành một chiến dịch chống lại Lý Mậu Trinh và Vương Hành Du như Đỗ Nhượng Năng lúc trước. Do đó, Lý Mậu Trinh và Vương Hành Du sau đó nhiều lần thỉnh cầu phản đối việc bổ nhiệm Lý Hề làm Đồng bình chương sự, Đường Chiêu Tông buộc phải bãi chức Lý Hề, giáng ông làm Thái tử thiếu sư. tiết độ sứ Hàn Kiến đã quyết định tiến vào Trường An để buộc Đường Chiêu Tông phải chấp thuận một kiến nghị khác của họ. Sau khi đến Trường An, họ yêu cầu Đường Chiêu Tông ra lệnh hành quyết Lý Hề và Vi Chiêu Độ. Đường Chiêu Tông từ chối, song họ đã tự ý xử tử Lý Hề và Vi Chiêu Độ. Con của Lý Hề là Lý Duyện (李沇) cũng bị giết. Sau khi Lý Khắc Dụng tiến công và đánh bại Vương Hành Du, Đường Chiêu Tông truy phục quan tước cho Lý Hề, truy phong là Tư đồ.

Theo ghi chép thì Lý Hề là người ham học và có một bộ sưu tập sách lớn, do vậy mà có tiểu tự là Thư Lâu, tức là lầu sách. Ông cũng là một nhà văn và nhà chú giải có nhiều tác phẩm. Tuy nhiên, sau khi ông qua đời, bộ sưu tập bị thất lạc.