✨Lý Tiến

Lý Tiến (; ? - ?), tên tự là Tử Hiền (子賢), là quan viên người Việt thời Đông Hán trong lịch sử Trung Quốc.

Thân thế cùng thăng tiến

Lý Tiến quê ở Giao Chỉ thứ sử bộ, được cho là người quận Giao Chỉ (phần lớn đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam ngày nay). Do đó, Lý Tiến được cho là người Việt Nam họ Lý đầu tiên làm quan cho triều đình phương Bắc, nếu không tính Lý Ông Trọng. Tuy nhiên, theo nguồn tài liệu Trung Quốc có niên đại sớm nhất từ thời Vạn Lịch nhà Minh như Quảng Đông thông chí do Quách Phỉ chỉnh lý hay Bách Việt tiên hiền chí của Âu Đại Nhiệm thì Lý Tiến là người Cao Hưng, đến thời Minh-Thanh thuộc Hóa Châu.

Lý Tiến xuất thân nghèo khó nhưng thông minh từ nhỏ, chăm chỉ hiếu học, đọc thông kinh sử. Ban đầu được bổ nhiệm làm quận công tào, sau thăng chức kỵ đô úy,

Tiến cử nhân tài Giao Châu

Năm 187, thứ sử Chu Phù bị người Di giết chết, triều đình bổ nhiệm Lý Tiến làm thứ sử Giao Chỉ, người trong bộ là Sĩ Nhiếp giữ nguyên chức thái thú Giao Chỉ.

Năm 200, thứ sử Lý Tiến dâng tấu lên Hán Hiến Đế, đại ý là: Khắp cả thiên hạ đều là bề tôi của vua, thế mà nay làm quan ở triều đình đều là sĩ phu ở Trung Châu cả, chưa từng khuyến khích người xa, lời lẽ thống thiết, viện dẫn nhiều dẫn chứng. Vua Hán bèn hạ chiếu cho phép những người được cử hiếu liêm, mậu tại của Giao Chỉ bộ được làm trưởng lại trong châu.

Sách Đại Nam dật sử - Sử ta so với sử Tàu của Nguyễn Văn Tố có lời bình: Lý Tiến làm thứ sử châu Giao về đời Hán. Thứ sử là quan đầu tỉnh, nước ta bấy giờ cũng như một tỉnh của nhà Hán cho nên thứ sử cũng như vua nước Nam về sau. Ở đây, Lý Tiến là người nước Nam, lại được thống trị nước Nam vào thời Bắc thuộc thật là một việc ít có.

Thời gian làm thứ sử

Lý Tiến tiến cử nhân tài Giao Chỉ bộ (Giao Châu) khi đang giữ chức thứ sử. Tuy nhiên, thời gian tại nhiệm của Lý Tiến lại có những mâu thuẫn giữa các nguồn sử liệu.

• Theo Quảng Đông thông chí: Trong những năm niên hiệu Trung Bình (184 - 189), Lý Tiến thay Giả Tông giữ chức thứ sử Giao Chỉ bộ. Giả Tông được bổ nhiệm năm 184, quản lý Giao Chỉ qua khởi nghĩa Khăn Vàng, sau đó được bổ nhiệm làm thứ sử Ký Châu và mất tại chức năm 187. Tức Lý Tiến được bổ nhiệm khoảng 185-187, trước Chu Phù.
• Theo Đại Việt sử ký toàn thư: Năm 187, thứ sử Giao Chỉ bộ là Chu Phù bị giết. Năm 200, Lý Tiến là thứ sử Giao Chỉ. Cùng năm 187, thái thú quận Giao Chỉ là Sĩ Nhiếp nhân cơ hội đó tiến cử người thân khống chế các quận Nam Hải, Uất Lâm, Cửu Chân. Tức Lý Tiến được bổ nhiệm khoảng 187-200, sau Chu Phù.
• Theo Tam quốc chí (nguồn sử liệu sớm nhất): Sau khi Chu Phù chết, Sĩ Nhiếp tiến cử người thân khống chế các quận Nam Hải, Uất Lâm, Cửu Chân. Trong đó, Sĩ Nhất rời Lạc Dương về Giao Chỉ sau khi Đổng Trác khống chế triều đình (189). Trương Tân được triều đình bổ nhiệm làm thứ sử Giao Chỉ ngay sau khi Chu Phù chết. Tức Lý Tiến không làm thứ sử trong thời kỳ này.