✨Phan Tam Tỉnh

Phan Tam Tỉnh (潘三省, 1816 - ?), trước tên là Nhật Tỉnh, sau vua Thiệu Trị đổi tên là Tam Tỉnh, tự Hy Tăng; là danh thần triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam.

Tiểu sử

Phan Tam Tỉnh là người làng Đông Thái, xã An Đồng, huyện La Sơn, tỉnh Hà Tĩnh (nay là xã Châu Phong, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh).

Thiệu Trị năm đầu (Tân Sửu, 1841), ông thi đỗ cử nhân, năm sau (Nhâm Dần, 1842), đỗ Tiến sĩ cập đệ . Ban đầu, ông được bổ làm Hàn lâm Biên tu (biên chép sử sách), sau đổi làm Tri phủ Gia Định.

Tự Đức năm đầu (1847), triệu ông về kinh (Huế) làm Giám sát ngự sử. Ở chức việc này, ông "thường bàn việc, và từng xin ban khen những bề tôi tuẫn tiết cuối đời Lê" .

Năm 1851, cất ông làm Thị giảng học sĩ ở viện Tập hiền, sung chức Khởi cư chú ở tòa Kinh diên. Làm một thời gian, ông được điều ra làm Án sát sứ ở Phú Yên và Bình Thuận.

Năm 1853, vua Tự Đức chọn những người có văn học về thi ở điện Khâm văn. Bài đối sách của ông được vua khen và chấm đứng đầu vì có "kiến văn rộng" , (đồng thời nhờ) Tam Tỉnh sẵn lòng chăm siêng dạy bảo, thi hành đều có phép tắc, nên văn học không có phù hoa mà thành đạt được nhiều, sau này ai cũng nói không lúc nào văn học được thịnh như lúc bấy giờ"''.

Sách tham khảo

• Quốc sử quán triều Nguyễn (Cao Xuân Dục làm Tổng tài), Đại Nam chính biên liệt truyện (bản dịch, trong bài gọi tắt là Chính biên). Nhà xuất bản Văn học, 2004.
• Nguyễn Q. Thắng-Nguyễn Bá Thế, Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam. Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 1992.