✨Giáo dục Ba Lan

Giáo dục bắt buộc ở Ba Lan bắt đầu từ sáu tuổi bằng lớp tiếp nhận bắt buộc - lớp "0" (tiếng Ba Lan zerówka hay klasa 0, theo nghĩa đen là Năm 0). Ở độ tuổi bảy tuổi, trẻ em bắt đầu học lớp 1 của Trường tiểu học (tiếng Ba Lan szkoła podstawowa) kéo dài đến 8 năm (trước năm 2017 là 6) và kết thúc bằng một kỳ thi. Sau đó, đến năm 2017, học sinh bắt buộc theo học trường trung học cơ sở trong ba năm (giáo dục trung học cơ sở) và đến cuối cấp sẽ phải trải qua một kỳ thi bắt buộc khác.

Bộ Giáo dục Ba Lan được thành lập bởi Vua Stanisław August Poniatowski vào năm 1773, và là bộ giáo dục đầu tiên trên thế giới, và truyền thống được tiếp nối. Chương trình đánh giá học sinh quốc tế khen ngợi các tiến bộ của giáo dục Ba Lan về toán học, khoa học và xóa mù chữ; số lượng người có thành tích cao đã tăng lên kể từ năm 2003 trong khi số người có thành tích thấp lại giảm. Năm 2014, Pearson/Economist Intelligence Unit đã xếp hạng nền giáo dục Ba Lan đứng thứ năm của Châu Âu và hạng mười các nền giáo dục tốt nhất thế giới.

Có một vài thay đổi trong giáo dục trung học phổ thông sau này, phổ biến nhất là thời gian bốn năm (trước năm 2017 là ba năm) học ở trường phổ thông (liceum) hay năm năm (trước năm 2017 là bốn năm) đối với trường kỹ thuật (technikum). Cả hai hình thức này đều kết thúc với kỳ thi tốt nghiệp (matura, tương đương với Tú tài Pháp), và có thể theo đuổi một số hình thức giáo dục đại học, đưa đến trình độ Cử nhân: licencjat hoặc inżynier (trình độ chuyên môn bậc một của Quy trình Bologna ở Ba Lan), Thạc sĩ: magister (trình độ chuyên môn bậc hai của Quy trình Bologna ở Ba Lan) và cuối cùng là Tiến sĩ: doktor (trình độ chuyên môn bậc ba của Quy trình Bologna ở Ba Lan). Hệ thống giáo dục Ba Lan cho phép 22 năm học liên tục, không bị gián đoạn.

Giáo dục bắt buộc

Bậc tiểu học

Bậc tiểu học bắt đầu từ bảy tuổi. Sau các thay đổi được đưa ra trong trong "Luật Giáo dục Trường học" năm 2016, trường tiểu học được kéo dài đến 8 năm. Ba năm đầu tiên là "hội nhập", một giáo viên sẽ chịu trách nhiệm dạy toàn bộ các môn học, trong khi ở 5 năm sau sẽ có các giáo viên bộ môn phụ trách. Cuối cấp tiểu học, học sinh sẽ thi viết trong bài kiểm tra năng lực bắt buộc quốc gia. Nếu hoàn thành bài thi này, học sinh sẽ được cấp chứng nhận hoàn thành bậc tiểu học. Phương cách sư phạm trong Hệ thống Giáo dục Ba Lan đối với trẻ em ở độ tuổi tuổi tiểu học tập trung vào việc học các sự việc và không bao gồm khái niệm khám phá hay khảo sát, không chú trọng tính cá nhân và các ý kiến.

Bậc trung học cơ sở

Bậc trung học cơ sở (gimnazjum) gồm giáo dục trung học cơ sở và kết thúc giáo dục cơ bản tổng quan, và kéo dài trong ba năm. Các môn học được dạy gồm: tiếng Ba Lan, lịch sử, giáo dục công dân, hai ngoại ngữ, toán học, vật lý và thiên văn học, hóa học, sinh học, địa lý, mỹ thuật/ âm nhạc, công nghệ, công nghệ thông tin, giáo dục thể chất và tôn giáo hoặc đạo đức. Các trường dạy nghề cơ bản giảng dạy nghề nghiệp và kéo dài trong hai năm để có được chứng nhận năng lực trong các lĩnh vực khác nhau, phổ biến có: trợ lý cửa hàng, đầu bếp, làm vườn, cơ khí ô tô, cắt tóc và làm bánh.

Theo cải cách giáo dục được Bộ trưởng Bộ giáo dục Ba Lan - Katarzyna Hall, đưa ra, học sinh các trường trung học của Ba Lan phải học hai ngoại ngữ khác nhau. Ngoại ngữ đầu tiên (thường là tiếng Anh) được giảng dạy ba lớp mỗi tuần. Ngoại ngữ thứ hai được dạy hai lớp mỗi tuần. Cải cách đưa ra hai cấp độ khác nhau cho kỳ thi - cấp độ cao (nếu học sinh học cùng ngôn ngữ được học ở trường tiểu học) và cấp độ tiêu chuẩn (nếu học sinh học ngôn ngữ đầu tiên ở trường trung học cơ sở). Các kết quả của kỳ thi ngôn ngữ ở trường trung học cơ sở sẽ góp phần vào tiêu chí xét tuyển vào trường trung học phổ thông.

Lịch sử

Giáo dục cho xã hội Ba Lan là một mục tiêu của các nhà cầm quyền ngay từ thế kỷ 12, và Ba Lan sớm trở thành một trong những quốc gia có nền giáo dục tốt nhất Châu Âu. Danh mục thư viện của Văn phòng Giáo hội của Kraków có niên đại từ năm 1110 thể hiện rằng từ đầu thế kỷ 12, các trí thức Ba Lan đã tiếp cận với nền văn học Châu Âu. Đại học Jagiellonia được Vua Casimir III thành lập ở Kraków vào năm 1364 là một trong những trường đại học lâu đời nhất Châu Âu. Năm 1773, Vua Stanisław August Poniatowski đã thành lập Ủy ban Giáo dục Quốc gia (Komisja Edukacji Narodowej), Bộ giáo dục nhà nước đầu tiên trên thế giới.

Trường đại học đầu tiên của Ba Lan, Trường Đại học Jagiellonia ở Kraków đã được hình thành năm 1364 bởi Casimir III Vĩ đại, đặt trụ sở ở Kraków. Đây là ngôi trường cổ nhất Ba Lan và là trường lâu đời thứ hai ở Trung Âu (sau Đại học Karl ở Praha) và là một trong các trường đại học lâu đời trên thế giới. Casimir III nhận ra rằng quốc gia cần một tầng lớp những con người có học hành, đặc biệt là những luật sư - những người có thể hệ thống hóa luật pháp của đất nước và quản lý các tòa án và văn phòng. Những nỗ lực thành lập một cơ sở giáo dục đại học ở Ba Lan đã được Giáo hoàng Urbanô V khen thưởng khi cho phép Casimir III Vĩ đại mở Trường Đại học ở Kraków.

Ở thế kỷ 16, 90% giáo xứ ở Lesser Poland và Greater Poland có các trường học dạy ngữ pháp và tiếng Latinh ở mức độ căn bản, trong khi giáo dục trung học có mặt ở các thành phố và thị trấn lớn hơn. Tại Trường Đại học Jagiellonia, 65% sinh viên xuất thân thành thị, 25% thuộc gia đình quý tộc và 10% là từ các gia đình nông dân.

Ý tưởng về giáo dục bắt buộc được Andrzej Frycz Modrzewski đưa ra vào 1555. Sau khi phân chia Ba Lan, giáo dục bắt buộc được chính quyền Phổ đưa ra với các tỉnh của Ba Lan dưới quyền quản lý của nước Phổ (năm 1825), và chính quyền Áo áp dụng với Galicia (năm 1873). Ở Đế quốc Nga, không tồn tại khái niệm giáo dục bắt buộc. Kết quả là vào năm 1921, sau khi Ba Lan giành lại được độc lập, một phần ba dân số của Đệ Nhị Cộng hòa Ba Lan không biết chữ. Tỉ lệ thất học ở phía đông là rất cao nhưng khái niệm này lại hầu như không tồn tại với các tỉnh phía tây. Giáo dục bắt buộc ở Ba Lan được đưa ra trong một nghị định hồi tháng 2 năm 1919. Nghị định này quy định cho toàn bộ trẻ em từ 7 đến 14 tuổi. Tuy nhiên, ban đầu nhà nước mới Ba Lan mới thành lập phải đối mặt với rất nhiều vấn đề trong việc thực hiện nghị định – thiếu các giáo viên có trình độ, cơ sở vật chất và nguồn vốn thực hiện. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, giáo dục bắt buộc vẫn là một trong những ưu tiên hàng đầu của chính phủ. Tính đến năm 1978, chỉ 1.2% dân số Ba Lan thất học. Ở Ba Lan, giáo dục bắt buộc kết thúc vào năm 18 tuổi; việc giáo dục thường bắt đầu khi trẻ 6 tuổi và kết thúc sau 12 năm học (thường là trường trung học phổ thông). Luật pháp Ba Lan đương đại phân biệt giữa trường học bắt buộc (obowiązek szkolny) và giáo dục bắt buộc (obowiązek nauki).

Một cuộc cải cách lớn của hệ thống giáo dục diễn ra vào năm 1999 làm thay đổi toàn bộ cấu trúc tổ chức năm học từ 8 (trường tiểu học) + 4 (trung học phổ thông/liceum) trong nền giáo dục cũ thành 6 (tiểu học) + 3 (trung học cơ sở, gimnazjum) + 3 (trung học phổ thông, liceum). Theo kế hoạch này, các giáo viên sẽ có tư cách pháp nhân của những người công vụ, những tội ác mang tính bạo lực chống lại họ sẽ bị trừng trị bằng hình phạt cao hơn. Những người đứng đầu đội ngũ giáo viên (tương đương với hiệu trưởng ở Mỹ), về mặt lý thuyết sẽ có thể đưa những học sinh hung hăng đi thực hiện lao động công ích và cha mẹ của những học sinh này cũng có thể bị phạt. Các giáo viên không báo cáo các hành vi bạo lực ở trường học có thể phải đối mặt với án phạt.