✨Năm Căn (huyện)

Năm Căn là một huyện thuộc tỉnh Cà Mau, Việt Nam.

Địa lý

giữa|Thị trấn Năm Căn bên sông Cửa Lớn Huyện Năm Căn nằm ở phía đông nam tỉnh Cà Mau, có vị trí địa lý: Phía đông giáp Biển Đông Phía tây giáp huyện Phú Tân và Vịnh Thái Lan Phía nam giáp huyện Ngọc Hiển với ranh giới là sông Cửa Lớn và sông Bồ Đề Phía bắc giáp các huyện Cái Nước, Đầm Dơi, Phú Tân qua sông Bảy Háp.

Hành chính

Huyện Năm Căn có 8 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Năm Căn (huyện lỵ) và 7 xã: Đất Mới, Hàm Rồng, Hàng Vịnh, Hiệp Tùng, Lâm Hải, Tam Giang, Tam Giang Đông.

Lịch sử

Trước khi lập đơn vị hành chính

Nơi đây là vị trí hợp lưu của sông Cửa Lớn. Khi người Việt và người Hoa bắt đầu khai phá vùng đất này, nơi đây được xem là điểm giao thương thuận lợi, khi các ghe hàng đi xuống cửa Ông Trang mua tôm khô, cá khô, hoặc ra Rẫy Chệt mua dưa hấu, xuống Rạch Gốc chở ba khía và ốc len, những xuồng ghe qua rạch Bà Thanh, Ông Định chở củi về hầm than,... đều chọn nơi này làm điểm dừng nghỉ ngơi chờ nước xuôi để đi tiếp, có khi gặp lúc nước ròng, phải chờ con nước lớn. Dân dần nơi đây phát triển thành nơi thị tứ phố chợ bên sông.

Theo giai thoại dân gian thì tên gọi Năm Căn đã có từ hơn 200 năm. Đầu tiên, có một người Hoa Kiều tên là Chệt Hột đến đây dựng lên 5 căn trại đáy, phía trên bờ thì làm rẫy. Công việc làm ăn rất phát đạt do nguồn cá tôm dồi dào và chưa có người khai thác. Thấy có nhiều hoa lợi nên những người Hoa Kiều và người Việt cũng đến đây làm ăn sinh sống, lần hồi trở nên đông đúc. Vì có vị trí thuận lợi về đường sông nên ghe xuồng thường qua lại chỗ này, và người ta căn cứ vào dấu hiệu là dãy trại đáy 5 căn xuất hiện đầu tiên để gọi tên, lâu ngày thành địa danh Năm Căn.

Tuy nhiên, trong các sử liệu ghi chép lại từ thời Mạc Cửu khai phá vùng Hà Tiên đến Cà Mau khoảng năm 1680, nhưng không thấy nhắc đến địa danh Năm Căn. Mãi đến thời Nhà Nguyễn có địa bạ ghi chép về huyện Long Xuyên (là vùng đất Cà Mau ngày nay) mới có nhắc đến. Địa bạ triều Nguyễn năm 1836 (năm Minh Mạng thứ 17) gọi là xứ Năm Căn, lúc đó theo thống kê đặc điền thì ở huyện Long Xuyên (thuộc tỉnh Hà Tiên) gồm 2 tổng Long Thủy và Quảng Xuyên. Riêng tổng Quảng Xuyên có diện tích ruộng đất trên 445 mẫu, gồm 14 xã thôn, trong đó có "... Thôn Tân Hưng ở 5 xứ: Rạch Nón, Cái Mũi, Cái Lân, Năm Căn, Đồng Cùng có trên 192 mẫu ruộng (112 mẫu công điền và trên 80 mẫu tư điền với 1 chủ điền)".

Thời Pháp thuộc, vùng phố chợ Năm Căn (khi đó thuộc quận Cà Mau, tỉnh Bạc Liêu), đã trở thành thị tứ sung túc, hai bên bờ sông mọc lên nhiều lò than, nhà cửa san sát, dân cư tấp nập, có bến tàu đò, có đường xe hơi đi từ Cà Mau về đến Năm Căn,... Ngay sông Cửa Lớn cũng được nhiều người quen gọi là sông Năm Căn.

Quận Năm Căn dưới sự quản lý của Việt Nam Cộng hòa (1956 – 1975)

Ngày 9 tháng 3 năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa ban hành Sắc lệnh số 32/VN về việc lấy quận Cà Mau và 4 xã của quận Giá Rai là Định Thành, Hoà Thành, Tân Thành, Phong Thạnh Tây lập thành tỉnh Cà Mau, tỉnh lỵ ban đầu có tên là Cà Mau. Tuy nhiên, đến ngày 22 tháng 10 năm 1956, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm ký Sắc lệnh 143/VN để "thay đổi địa giới và tên Đô thành Sài Gòn – Chợ Lớn cùng các tỉnh và tỉnh lỵ tại Việt Nam". Theo Sắc lệnh này, tỉnh Cà Mau được đặt tên mới là tỉnh An Xuyên, gồm 6 quận: Quản Long, Thới Bình, Sông Ông Đốc, Cái Nước, Đầm Dơi và Năm Căn. Từ đó, Năm Căn chính thức trở thành địa danh hành chính.

Ngày 2 tháng 4 năm 1956, thành lập quận Năm Căn. Quận bấy giờ chỉ gồm 2 xã: Năm Căn và Viên An. Quận lỵ đặt tại xã Năm Căn.

Ngày 19 tháng 5 năm 1958, sáp xã Thuận Hưng thuộc quận Cái Nước vào quận Năm Căn.

Ngày 7 tháng 2 năm 1965, sáp xã Tân Hưng Đông thuộc quận Cái Nước vào quận Năm Căn. về việc thành lập huyện Năm Căn mới bao gồm 28 xã, 1 thị trấn huyện lỵ trên cơ sở một phần của huyện Ngọc Hiển.

Ngày 25 tháng 7 năm 1979, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 275-CP về việc: Chia xã Viên An thành 3 xã: Duyên An Đông, Duyên An Tây và Đất Mũi. Chia xã Năm Căn thành 2 xã: Hàm Rồng, Đất Mới và thị trấn Năm Căn. Chia xã Tân An thành xã Tam Giang và xã Tân An. Chia nửa xã Quách Phẩm B thành 3 xã: Thanh Tùng, Tân Điền và Hiệp Tùng. *Chia nửa xã Quách Phẩm A thành 3 xã: Tân Trung, An Lập và Tân An.

Ngày 17 tháng 5 năm 1984, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 75-HĐBT về việc sáp 5 xã: Tân Điền, Tân An, Thanh Tùng, Tân Trung, An Lập của huyện Năm Căn vào huyện Ngọc Hiển.

Huyện Năm Căn còn gồm 8 xã: Tân Ân, Hiệp Tùng, Hàm Rồng, Đất Mới, Tam Giang, Đất Mũi, Duyên An Đông, Duyên An Tây và thị trấn huyện lỵ Năm Căn.

Ngày 17 tháng 12 năm 1984, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 168-HĐBT về việc đổi tên huyện Năm Căn thành huyện Ngọc Hiển.

Huyện Ngọc Hiển: Từ tỉnh Minh Hải đến tỉnh Cà Mau (1984 – 2003)

Ngày 14 tháng 2 năm 1987, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 33B-HĐBT về việc: Thành lập xã Hàng Vịnh trên cơ sở giải thể thị trấn Năm Căn cũ. Chia xã Đất Mới thành xã Đất Mới và thị trấn Năm Căn (thị trấn huyện lỵ huyện Ngọc Hiển).

Ngày 6 tháng 11 năm 1996, Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc chia tỉnh Minh Hải thành hai tỉnh là tỉnh Bạc Liêu và tỉnh Cà Mau. Khi đó, huyện Ngọc Hiển thuộc tỉnh Cà Mau.

Ngày 25 tháng 6 năm 1999, Chính phủ ban hành Nghị định số 42/1999/NĐ-CP về việc thành lập xã Tân Ân Tây trên cơ sở 11.096 ha diện tích tự nhiên và 10.030 người của xã Tân Ân.

Ngày 29 tháng 8 năm 2000, Chính phủ ban hành Nghị định số 41/2000/NĐ-CP về việc: Thành lập xã Tam Giang Đông trên cơ sở 9.530,79 ha diện tích tự nhiên và 5.468 người của xã Tam Giang. Thành lập xã Tam Giang Tây trên cơ sở 9.235 ha diện tích tự nhiên và 6.672 người của xã Tam Giang.

Huyện Năm Căn từ năm 2003 đến nay

Ngày 17 tháng 11 năm 2003, Chính phủ ban hành Nghị định số 138/2003/NĐ-CP về việc tái lập huyện Năm Căn trên cơ sở 53.291,40 ha diện tích tự nhiên và 70.745 nhân khẩu của huyện Ngọc Hiển.

Huyện Năm Căn có 53.291,40 ha diện tích tự nhiên và 70.745 nhân khẩu; có 7 đơn vị hành chính trực thuộc, bao gồm 6 xã: Hàm Rồng, Đất Mới, Hàng Vịnh, Hiệp Tùng, Tam Giang, Tam Giang Đông và thị trấn Năm Căn.

Ngày 5 tháng 9 năm 2005, Chính phủ ban hành Nghị định số 113/2005/NĐ-CP về việc thành lập xã Lâm Hải trên cơ sở 12.272,40 ha diện tích tự nhiên và 10.531 người của xã Đất Mới.

Ngày 20 tháng 12 năm 2012, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định số 1150/QĐ-BXD về việc công nhận thị trấn Năm Căn là đô thị loại IV.

Kinh tế

giữa|Một góc chợ thị trấn Năm Căn Thế mạnh kinh tế của Năm Căn là thủy sản, thương mại và dịch vụ. Hiện nay, Năm Căn đang phát triển mạnh các dịch vụ hậu cần nghề cá. Ngoài ra, huyện chú trọng phát triển dịch vụ giao thông vận tải, hệ thống nhà hàng khách sạn, khu công nghiệp cùng dịch vụ du lịch sinh thái để phục vụ du khách.

Dân số

Huyện Năm Căn có diện tích 495,40 km², dân số năm 2019 là 56.813 người, mật độ dân số đạt 115 người/km².

Huyện Năm Căn có diện tích 490,85 km², dân số năm 2021 là 56.789 người, mật độ dân số đạt 116 người/km².

Huyện Năm Căn có diện tích 490,85 km², dân số tính đến ngày 31/12/2022 là 87.097 người (đã quy đổi), mật độ dân số đạt người/km².

Giao thông

Là điểm cực nam của Quốc lộ 1.